ΟΞΕΙΔΩΜΕΝΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗ

Η χοληστερίνη ή χοληστερόλη είναι κηρώδης στερόλη που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων όλων των ιστών του σώματος, και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Μικρότερες ποσότητες χοληστερίνης απαντώνται και στις μεμβράνες των φυτών.

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Η χοληστερόλη χρησιμοποιείται κυρίως σε ζωικούς οργανισμούς και όχι σε φυτικούς. Μαζί με τα τρυγλυκερίδια χρησιμεύει στις κυτταρικές μεμβράνες. Οι διαμοριακές δυνάμεις που αναπτύσσονται μεταξύ των μορίων της χοληστερόλης και του νερού που βρίσκεται εντός και εκτός κυττάρου συμβάλλει στη ρευστή αλλά αδιάσπαστη δομή της μεμβράνης, και της προσδίδει λειτουργικότητα.

Επιπλέον, έχει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη νευρικών συνδέσμων του εγκεφάλου και βοηθάει τον οργανισμό στο σχηματισμό και την προστασία των νευρώνων και στη δημιουργία των ιστών των κυττάρων. Σε πολλές βιοχημικές διαδικασίες χρησιμεύει ως πρώτη ύλη, όπως στην παρασκευή της προβιταμίνης D και το σχηματισμό ορμονών

Δεσμεύεται με πρωτεΐνες στις λιποπρωτεΐνες και βρίσκεται σε μεγαλύτερη συγκέντρωση σε ιστούς που είτε την παράγουν είτε έχουν πυκνές μεμβράνες, για παράδειγμα στο συκώτι, τη σπονδυλική στήλη και τον εγκέφαλο, όπως επίσης και στα αθηρώματα.

Μικροσκοπική φωτογραφία χοληστερόλης μέσα σε νερό. Παρατηρείται ότι η χοληστερόλη μέσα στο νερό δημιουργεί μεμβράνες.

ΠΡΟΣΛΗΨΗ-ΣΥΝΘΕΣΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΟΛΗΣ

Βρώσιμες πηγές χοληστερόλης είναι κυρίως ζωικής προέλευσης, αν και υπάρχουν ουσίες που μοιάζουν με τη χοληστερόλη και στα φυτά. Ωστόσο, η χοληστερίνη από τις τροφές δεν επαρκεί για τις ανάγκες του οργανισμού με αποτέλεσμα να συνθέτει το μεγαλύτερο ποσοστό στο συκώτι

Υπάρχουν άνθρωποι των οποίων η περιεκτικότητα σε χοληστερόλη έχει τάσεις αύξησης είτε επειδή παράγουν περισσότερη χοληστερόλη ίσως για κληρονομικούς λόγους, είτε επειδή εμφανίζουν αυξημένη απορρόφηση χοληστερόλης από τις τροφές.

Η χοληστερόλη ως λιπίδιο δε διαλύεται στο αίμα, ώστε να εισέρχεται και να κυκλοφορεί σε αυτό σε αδιάλυτα κομμάτια.

Η ποσότητά της και οι μετατροπές της σε άλλες ουσίες ρυθμίζεται από το συκώτι.

Κυτταρική μεμβράνη, το κίτρινο μόριο αριθμημένο με δυο είναι μόριο χοληστερόλης.

Χοληστερίνη: Οι ισχύουσες συστάσεις για τη συνολική χοληστερίνη είναι < 200 mg

HDL: Για τη λεγόμενη «καλή» χοληστερίνη (HDL) πάνω από 35 mg για τους άντρες και >45 mg για τις γυναίκες (αφού αυτή προστατεύει τα αγγεία από τη αρτηριοσκλήρυνση) 

LDL: Για τη λεγόμενη «κακή» χοληστερίνη (LDL) η τιμή πρέπει να είναι κάτω από 180 mg. Αυτή μαζεύεται στις αρτηρίες και οδηγεί στη δημιουργία πλάκας (αν και το επίπεδο γίνεται όλο και χαμηλότερο ανάλογα με τον παράγοντα κινδύνου π.χ. κάτω από 160 mg/dl για παράγοντα κινδύνου 0 ή 1 (κάπνισμα, υπέρταση, οικογενειακό ιστορικό) ή κάτω από 100 mg/dl για διαβητικούς)

Ολική χοληστερίνης	LDL-χοληστερίνης	HDL-χοληστερίνη
<200 Επιθυμητή	<100 Ιδανική	<40 Χαμηλή
200-239 Οριακά υψηλή	100-129 Σχεδόν φυσιολογική	>=60¤ Υψηλή
>= 240 Υψηλή	130-159 Οριακά υψηλή
	160-189 Υψηλή
	>=190 Πολύ υψηλή

ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΑΝΕΒΑΖΟΥΝ ΤΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

Οι τροφές που συμβάλουν στην αύξηση των τιμών των λιπιδίων στο αίμα μας είναι αυτές που περιέχουν και τροφοδοτούν τον οργανισμό μας με μεγάλες ποσότητες «κακού» λίπους. Με τον όρο κακό λίπος εννοούμε κυρίως το κορεσμένο, που είναι συνήθως ζωικής προέλευσης, και το βρίσκουμε σε τρόφιμα όπως: βούτυρο, μαγιονέζα, ζωικό λίπος, ζωμός κρέατος & παχιές σούπες και εκχυλίσματα κρέατος εντόσθια (νεφρά, συκώτι, μυαλά), κρέμες, λίπος καρύδας, παστά, παγωτά παχιά κρέατα, αλλαντικά, μπέικον & κρόκοι αυγών πλήρες γάλα, ολόπαχα γιαούρτια (λίπος > 2%) & παχιά τυριά, τυριά σε κρέμα γλυκά και σοκολάτα, κακάο και ροφήματα & κρουασάν, αρτοσκευάσματα με αυγά και βούτυρο, τηγανητά τρόφιμα (π.χ. πατάτες, τσιπς).

ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ

Οι τροφές που μπορούμε να καταναλώνουμε είναι όσες περιέχουν καλής ποιότητας λίπη π.χ. μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) ή πολυακόρεστα (ψάρια, ξηροί καρποί) ή φυτικές ίνες (διαλυτές και αδιάλυτες) .

Τέτοια τρόφιμα είναι τα παρακάτω: ψωμί, φρυγανιές, παξιμάδια, ρύζι, πατάτες, ζυμαρικά ψάρια & κοτόπουλο (στήθος-χωρίς δέρμα), κρέας άπαχο (άλιπο μοσχαρίσιο, άλιπο χοιρινό) ελαιόλαδο και σπορέλαια, αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι) & τυριά με χαμηλά λιπαρά ,άλιπες σούπες (χορτόσουπα, ντοματόσουπα) & όσπρια (φασόλια, ρεβίθια, μπιζέλια, φακές) λαχανικά (αγκινάρες, σπαράγγια, μελιτζάνες, μπρόκολα, λάχανο, καρότα, κουνουπίδι, κολοκυθάκια, αγγούρι, λεπτά φασολάκια, μαρούλι, μανιτάρια, πιπεριές, σπανάκι, καλαμπόκι, ντομάτες, χόρτα και άλλα).

ΠΟΙΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ

• Φρούτα και λαχανικά, λόγω των φυτικών ινών που περιέχουν. 

• Βρώμη (μέσα από τροφές όπως κουάκερ, νιφάδες βρώμης πρωινού, παξιμάδια βρώμης) λόγω των διαλυτών ινών που περιέχει .

• Λιπαρά ψάρια (λόγω της παρουσίας των ω-3 λιπαρών οξέων που βρέθηκε ότι μειώνουν τη χοληστερίνη) .

• Ελαιόλαδο (πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων και κυρίως του ελαϊκού οξέος) το οποίο όπως βρέθηκε συγκρινόμενο με τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, μειώνει την ολική και την κακή χοληστερίνη, ενώ δεν επηρεάζει σημαντικά την καλή χοληστερίνη. 

• Αλκοόλ και κρασί (η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ και ιδιαίτερα κόκκινου κρασιού, που περιέχει αντιοξειδωτικές ουσίες) αυξάνουν την καλή χοληστερίνη. 

• Οι φυτοστερόλες που βρίσκονται σε τρόφιμα αποκλειστικά φυτικά όπως σουσάμι, ηλιόσποροι, φιστίκια, σόγια, αρακάς πίτουρο και αντίστοιχα λάδια, αλλά και κατάλληλα εμπλουτισμένες μαργαρίνες. 

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΥΨΗΛΕΣ ΤΙΜΕΣ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ

·    Μειώστε το συνολικό λίπος και κυρίως το κορεσμένο, που είναι ζωικής προέλευσης (π.χ. από τυριά, κρέατα, αβγά και γλυκά).

·         Περιορίστε τη συνολική κατανάλωση κρέατος. Ακόμα παράλληλα με την ποσότητα προσέξτε και την ποιότητα τρώγοντας πιο συχνά κοτόπουλο χωρίς δέρμα, άπαχα κομμάτια μοσχαρίσιου και χοιρινού (το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια καλή επιλογή αφού έχει περισσότερο «ορατό» λίπος που μπορεί να αφαιρεθεί πριν τη μαγειρική παρασκευή).

·         Μην καταναλώνετε περισσότερο από 25-30% της συνολικής σας θερμιδικής πρόσληψης από λίπος και προτιμήστε το ελαιόλαδο και λιγότερα τα πολυακόρεστα λάδια (σπορέλαια κ.ά)

·         Μειώστε την προσλαμβανόμενη χοληστερίνη από τροφές

·         Καταναλώστε τρόφιμα με ω-3 λιπαρά οξέα (παχιά ψάρια π.χ. σκουμπρί, σαρδέλα, σολομό, τσιπούρα, γαύρο, τσιπούρα) και εμπλουτισμένα τρόφιμα

·         Μαγειρέψτε πιο υγιεινά, με λιγότερο τηγάνισμα και περισσότερο βράσιμο και ψήσιμο και αποφύγετε τις λιπαρές σάλτσες και κάντε δικές σας με βάση το ελαιόλαδο, το λεμόνι και το ξύδι

·         Πίνετε αλκοόλ με μέτρο και ανάλογα με τα επίπεδα των λιπιδίων (λιπιδαιμικό προφίλ – χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, LDL, HDL) και ειδικά όταν είναι αυξημένα τα τριγλυκερίδια

·         Μειώστε το κάπνισμα και αυξήστε τη σωματική άσκηση και την καθημερινή σας δραστηριότητα, μέσα από απλές έστω ασχολίες όπως το περπάτημα ή το κολύμπι

·         Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, βρώμη, όσπρια και μειώστε την κατανάλωση απλών και ραφιναρισμένων υδατανθράκων όπως λευκό ψωμί και δημητριακά, αρτοσκευάσματα κ.ά.

·         Αυξήστε την πρόσληψη φυτικών ινών από λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, βρώμη, όσπρια και μειώστε την κατανάλωση απλών και ραφιναρισμένων υδατανθράκων όπως λευκό ψωμί και δημητριακά, αρτοσκευάσματα κ.ά.

·         Αποκτήστε το ιδανικό σας βάρος

·         Πίνετε αλκοόλ με μέτρο και ανάλογα με τα επίπεδα των λιπιδίων (λιπιδαιμικό προφίλ – χοληστερίνη, τριγλυκερίδια, LDL, HDL) και ειδικά όταν είναι αυξημένα τα τριγλυκερίδια

·         Κάνετε τακτικά και μικρά γεύματα

Κατερίνα Μαργαρίτη 

ΠΗΓΕΣ : iatronet.gr

                wikipedia.org

                benecol.gr